Znacznie lepszym rozwiązaniem niż silnik tłokowy, drżący, ważący wiele byłby silnik z wirującym tłokiem. Historia silnika Wankla, mimo patentów z początku lat trzydziestych, zaczyna się w praktyce w 1957 roku. Właśnie wtedy udało się pokonać technologiczne bariery i odpalić prototyp jednostki. Zachwyt pierwszych licencjobiorców, jak NSU i Mercedesa nie trwał długo. Zużywające się uszczelnienia komór silnika rysowały pejzaż olbrzymiego wkładu w badania i rozwój, bez pewności sukcesu.
Dopiero Mazda poradziła sobie na tyle, by w 1964 roku na jedenastych Targach Motoryzacyjnych w Tokio zaprezentować prototyp Mazdy Cosmo Sport. Z jednej strony silnik Wankla, a z drugiej design niepodobny do niczego, co dotychczas prezentowali japońscy producenci. Prototyp był bardzo atrakcyjny i wyprzedzał swój czas. Nie dziwi więc fakt, że pojawiły się pierwsze zamówienia. W 1965 roku Mazda wyprodukowała osiemdziesiąt przedprodukcyjnych samochodów testowych, testowanych przez inżynierów i dealerów.
PIERWSZY SPORTOWY MODEL MAZDY
Prawdziwy przełom następuje w 1967 roku. Marzenie staje się rzeczywistością. Mazda wprowadza do seryjnej produkcji samochód Mazdę Cosmo Sport i pierwszy na świecie silnik rotacyjny z dwiema komorami. Silnik produkowano na licencji NSU-Wankla, a jego wprowadzenie do produkcji było możliwe dzięki pracy legendarnego Rotary Engine Development Committee (więcej o nim pisałem w artykule o historii silnika Wankla).
Eksportowym oznaczeniem modelu Cosmo było 110S. Dlaczego 110? Z pojemności 968ccm uzyskano 110KM. Mamy tu do czynienia z autem nietuzinkowym nie tylko ze względu na wygląd. 110KM, czy później 128KM uzyskanych w 1968 roku z pojemności jednego litra – to robiło wrażenie! Tę zaskakującą dynamikę podkreślało czwarte miejsce zdobyte w 84-godzinnym wyścigu na torze Nürburgring.
“Judged on the basis of engine size, weight and cost, the 110S accelerates faster and goes faster than any other car in the world.” mówił niepokornie tekst z broszury reklamowej Mazdy.
Wprowadzenie Cosmo obróciło się w wielki sukces. Przecież także dziś podziwiamy elegancję i niezwykły design. Co dopiero pięćdziesiąt lat temu. Dlaczego 110S to już wyjaśniliśmy. A dlaczego Cosmo? W latach sześćdziesiątych wyobraźnia ludzi była skierowana w przestrzeń pozaziemską. Szeroko omawiano podbój kosmosu oraz rywalizację między narodami o pierwszeństwo postawienia stopy poza Ziemią, jak i inne osiągnięcia kosmiczne. Także Mazda miała swój wyjątkowy wkład w wyścig kosmiczny. Uważny obserwator znajdzie w modelu Cosmo Sport odważne odniesienia do tej właśnie tematyki.
CO TAK NAPRAWDĘ WYDARZYŁO SIĘ W TYCH LATACH?
Z jednej strony przełom technologiczny silnika rotacyjnego, który po wielu latach prób i marzeń ujrzał światło dzienne w seryjnej produkcji. Jak czytamy w materiałach Mazdy z tamtego czasu: „Cosmo triggered Mazda's engine development. The used rotary engine became a focal point of engineering breakthrough - one that would affect Mazda's entire technology team." Pojawiło się silnie świecące, zielone światło dla dalszego rozwoju projektu silnika rotacyjnego. Mazda odmieniała silnik Wankla przez wszystkie przypadki. Dodawała kolejne rotory, dodawała turbinę czy turbiny, czyniła ten silnik czystszym i bardziej efektywnym, używała wodoru.
Dzięki postawieniu na silnik Wankla, Mazda zyskała swój bardzo znaczący i atrakcyjny wyróżnik. Choć większość firm produkujących samochody próbowała użyć jednostkę Wankla, żadna inna nie zrobiła tego z sukcesem. Działania członków legendarnego Oddziału Rozwoju Silnika Wankla, nazywających siebie „czterdziestoma siedmioma samurajami silnika Wankla” stworzyły w Maździe bardzo mocnego ducha „rotary spirit”. Ci technologiczni rebelianci z sukcesem przeciwstawili się konwencji, pokonali liczne napotkane trudności i odnieśli zwycięstwo. Bardzo jednoczące. Na przestrzeni lat „rotary spirit” pokazuje się w Maździe w postaci silnika w obiegu Millera czy ultra wysokiej kompresji silnika w technologii SkyActiv. Dziś z niecierpliwością czekamy na rewolucyjny przełom SkyActivX.
Ponadto pokazując Cosmo Sport, Mazda stworzyła swój unikalny język designu, będący punktem referencyjnym dla wielu projektantów i firm. Ten unikalny język designu jest kontynuowany dziś, w postaci dojrzałej już stylistyki „KODO dusza ruchu”.
Co najważniejsze nastąpił przełom w historii Mazdy. Tak naprawdę sądzę, że wydarzyło się coś więcej. Mazda wywalczyła sobie przepustkę do całego ówczesnego motoryzacyjnego świata. Mazdy stały się tak pożądane, że silnik Wankla montowano w Mazdach sportowych, rodzinnych, pickupach, a nawet autobusach.
BIAŁY KRUK
Cosmo Sport nie był samochodem masowym, pełnił raczej funkcję przynęty, tzw. „halo car” lub „eye catcher”. Biorąc pod uwagę fakt, że od maja 1967 roku do września 1972 roku ręcznie zbudowano zaledwie 1519 sztuk, dziś Cosmo Sport 110 jest bardzo pożądanym i unikatowym modelem kolekcjonerskim. Na dobrze zachowany egzemplarz trzeba wydać około sto tysięcy euro. Uwaga! Kierownica tylko po prawej stronie!
| Dane techniczne Mazdy Cosmo Sport |
| Seria 1 |
| Produkcja |
maj 1967 - lipiec 1968 |
| Oznaczenie typu |
L10A |
| Waga pojazdu |
940 kg |
| Moc |
110KM |
| Prędkość maksymalna |
185 km/h |
| Przyspieszenie 0-100km/h |
8,7 sek. (deklarowana), 8,2 sek. (podobno rzeczywista) |
| Skrzynia biegów |
4 biegowa |
| Produkcja |
343 sztuk |
| Seria 2 |
| Produkcja |
lipiec 1968 - wrzesień 1972 |
| Oznaczenie typu |
L10B |
| Waga pojazdu |
960 kg |
| Moc |
128KM |
| Prędkość maksymalna |
200 km/h |
| Przyspieszenie 0-100km/h |
8,1sek. (deklarowana), 7,7 (podobno rzeczywista) |
| Skrzynia biegów |
5 biegowa |
| Produkcja |
1176 sztuk |
| Cena podczas wprowadzenia modelu w 1968 roku 1.48 milionów yenów (=$US 4100) |
| Silnik Wankla |
| Aluminiowe housingi rotorów |
| Aluminiowe boczne housingi |
| Boczne porty wchodzące (2 na rotor) |
| Port Peripheral wydechowy |
| Dwie świece zapłonowe na rotor |
| Pojemność |
491ccm x 2 rotory |
| Długość |
4140mm |
| Szerokość |
1595mm |
| Wysokość |
1165mm |
| Pomiędzy osiami |
2200mm |
Od razu niespodzianka!
Zdjęcia Cosmo, które miałem przyjemność oglądać, otwierać, przymierzać. Nie wiedziałem, że marzenia się spełniają tak szybko! Zwróćcie uwagę na liczne ciekawe detale.
CZTERY GENERACJE COSMO
Wszystkie generacje Mazdy Cosmo dumnie wyprzedzały swój czas. Zobaczmy:
- Pierwsza generacja Cosmo L10A i L10B, o której pisałem wyżej.
- Druga generacja CD (produkowane od 1975 do 1981).
- Trzecia generacja HB Cosmo (1981 do 1989).
- Czwarta generacja JC czyli Eunos Cosmo (1990 do 1996).
Dla jasności dalszych opisów podpowiem, że nazwa Cosmo została zachowana tylko dla rynku japońskiego.
Druga generacja Mazdy Cosmo czyli CD (1975-1981) była nazywana na zachodzie RX-5 (gdy występowała z silnikiem Wankla) lub Mazdą 121. W Japonii Cosmo występowała dodatkowo z oznaczeniem AP (Anti Pollution) na znak skutecznej walki z emisją szkodliwych dla środowiska substancji. Cosmo drugiej generacji była wielkim sukcesem z ilością 50 000 sztuk sprzedanych w Japonii w pierwszym tylko roku. W pozostałych częściach świata większym sukcesem cieszyły się modele z tradycyjnym silnikiem, głównie ze względu na niższą cenę.
NAJSZYBSZE JAPOŃSKIE AUTO!
Trzecia generacja Mazdy Cosmo (1981-1989) oznaczona kodem HB miała dwóch braci bliźniaków, Mazdę 929 oraz Mazdę Luce. Dodatkowo seria HB była jedyną, w której klienci mieli do wyboru silniki diesla, standardowe benzynowe lub rotacyjne benzynowe. W Cosmo HB były montowane silniki Wankla oznaczone 12A, 12A-turbo oraz 13A. Co ciekawe, do wprowadzenia Nissana R30 Skyline RS, było to najszybsze auto sprzedawane w Japonii.
LUKSUSOWE GT: EUNOS COSMO
Czwarta generacja Mazdy Cosmo, występująca pod nazwą Eunos Cosmo (1990-1996) była oznaczona kodem JC. Czteroosobowe coupe występowało z pierwszym na świecie ekranem dotykowym, z satelitarną nawigacją i niestety kierownicą wyłącznie po prawej stronie. Jeden z najbardziej luksusowych samochodów Mazdy, Eunos Cosmo miał być jednym z trzech modeli, które zostaną podwaliną luksusowej marki Amati. Amati miała być stworzona jako luksusowa japońska marka Mazdy analogicznie do Lexusa Toyoty czy Infiniti Nissana.
Ten luksusowy, superszybki samochód występował m.in. z pierwszym i jedynym seryjnie produkowanym trzyrotorowym silnikiem 20B-REW wyposażonym jednocześnie w twin turbo (stąd „W” na końcu 20B-REW). Legitymował się mocą oficjalną 280KM, a jednostajnie rozłożony wysoki moment obrotowy zapewniał doskonałe wrażenia z jazdy. Samochód był oferowany w cenie przekraczającej dzisiejsze dwieście tysięcy złotych, co sprawia, że to najdroższy seryjny samochód z silnikiem Wankla. Oczywiście Eunos Cosmo występował też w wersjach ze słabszymi silnikami (13B-REW) i nieco mniej prestiżowym wyposażeniem. Co ciekawe, silnik 20B-REW był wielokrotnie wykorzystywany do rajdowych wersji Mazd. To już osobna, ciekawa historia :) Niestety, fanom prawdziwych GT chcących posiadać Eunosa Cosmo może nie spodobać się fakt, że kierownica jest tylko po prawej stronie. Damn!
Dziękuję za lekturę, Paweł Gołembiewski
Użyte zdjęcia pochodzą m.in. z archiwów Mazdy (mazda-press.com) oraz są autorstwa m.in.: Taisyo (利用者), Bena Hsu, Arkadiusza Dalaka i Grzegorza Wielickiego.
